سخنی درباره BMI

BMI چیست؟
شاخص توده بدنی (Body Mass Index) یا به اختصار BMI، یک عدد خاص هر شخص است که از روی وزن و قد او محاسبه می شود. BMI، نماینده خوبی برای چاقی بدن افراد است. BMI، چربی بدن را به طور مستقیم اندازه گیری نمی کند، بلکه تحقیقات نشان داده است که BMI با اندازه گیری مستقیم چربی بدن، مثل وزن بدن در زیر آب و سنجش جذب دوگانه انرژی اشعه X (dual energy X-ray absorbtiometry) یا به اختصار   (DXA) ، همبستگی دارد.BMI  را می توان به عنوان جایگزینی برای سنجش مستقیم چربی بدن در نظر گرفت.
به علاوه ، BMI یک روش ارزان و آسان برای غربالگری و دسته بندی از روی وزن است که ممکن است به مسائل مربوط به سلامتی منتهی گردد.

چگونه از BMI استفاده می شود؟
از BMI به عنوان یک ابزار برای غربالگری افراد بزرگسال که احتمالاً دارای مشکلات وزنی هستند، استفاده می شود. اما، BMI یک ابزار تشخیصی نیست. به عنوان مثال اگر شاخصBMI  در یک فرد بالا بود، دلیل چاقی او که نشان از بیماری داشته باشد، نیست. برای تعیین اینکه آیا اضافه وزن خطری برای سلامتی یک فرد دارد یا نه، لازم است متخصص بهداشت مربوطه آزمایشات بیشتری انجام دهد. مثلاً رژیم غذایی و فعالیت بدنی او را بررسی کند، سوابق خانوادگی او را پرس و جو نماید و از لحاظ بیماری ها غربالگری مناسب دیگری انجام دهد.

چرا ما بر استفاده از BMI برای اندازه گیری اضافه وزن و چاقی تأکید داریم؟
محاسبه BMI یکی از بهترین روش ها برای اندازه گیری جمعیت دارای اضافه وزن و چاقی است. از آنجا که در این محاسبات تنها دو عامل قد و وزن موثر است، اندازه گیری آن بسیار کم هزینه و آسان می باشد و مأمورین بهداشت می توانند آن را در مورد تمامی افراد انجام دهند. هر فرد با دانستن BMI خود ، می تواند وضعیت وزنی خودش را با وزن عمومی افراد جامعه، مقایسه کند.

راههای دیگر اندازه گیری چاقی چیست؟ چرا ما از این راهها جهت تعیین اضافه وزن و چاقی میان عموم افراد جامعه استفاده نمی کنیم؟
روشهای دیگر اندازه گیری چاقی شامل سنجش کلفتی پوست (با استفاده از calipers)، وزن کردن در زیر آب، سنجش مقاومت بیوالکتریکی(bioelectrical impedance) ، جذب انرژی دوگانهX-ray  یا (DXA) و توموگرافی کامپیوتری است. اما این روش ها چندان در دسترس یا سهل الوصول نیستند و برای انجام آنها افراد متخصص و هزینه زیادی لازم است.

BMI چگونه محاسبه و تفسیر می شود؟
محاسبه BMI برای کودکان و بزرگسالان مشابه است و بر مبنای فرمول زیر صورت می گیرد:

در سیستم متریک، فرمول BMI عبارت است از وزن به کیلوگرم تقسیم بر قد به متر به توان ۲٫ از آنجا که قد را به معمولاً به سانتی متر اندازه گیری   می کنند، قد را اگر بر حسب سانتی متر است بر ۱۰۰ تقسیم کنید تا بر حسب متر به دست آید.

تفسیر BMI برای بزرگسالان
برای بزرگسالان ۲۰ سال یا بالاتر، BMI با استفاده از استانداردهای وزنی که برای تمامی سنین و زن و مرد یکسان است، تعبیر می شود. از طرف دیگر، در مورد کودکان و نوجوانان تفسیر BMI متأثر از سن و جنسیت نیز می شود.  دسته بندی وضعیت وزنی استاندارد مربوط به BMI در طیف های مختلف برای بزرگسالان در جدول زیر نشان داده شده است:

تا چه اندازه می توان به BMI به عنوان شاخصی برای چاقی بدن اعتماد کرد؟
همبستگی (correlation)  بین عدد BMI و چربی بدن تقریباً زیاد است، اما این همبستگی بسته به جنسیت، نژاد و سن فرق می کند. این تفاوت ها شامل مثال های زیر می شود:
•    در شرایط BMI یکسان، زنان معمولاً چربی بدن بیشتری نسبت به مردان دارند.
•    در شرایط BMI یکسان، افراد مسن تر به طور متوسط، چربی بدن بیشتری نسبت به جوان ترها دارند.
•    ممکن است قهرمانان ورزشی BMI بالاتری داشته باشند و این به دلیل افزایش ماهیچه هاست نه افزایش چربی بدن.

همچنین بد نیست بدانید که BMI تنهایکی از شاخص های مربوط به خطر ابتلا به بیماری هاست. جهت بررسی اینکه احتمال گرایش یک فرد به اضافه وزن-چاقی-یا امراض مربوط به آنها وجود دارد یا نه، دستورالعمل انستیتوی ملی قلب-ریه و خون توصیه می کند که به دو شاخص دیگر نیز توجه شود که عبارت اند از :

•    دورکمر هر فرد (زیرا چربی های شکم  یکی از شاخص های چاقی و خطر ابتلا به بیماریهای مربوطه است).
•    عوامل خطرزای دیگر که فرد در ارتباط با چاقی و بیماری ها در صورت شروع اضافه وزن و چاقی به سایت های زیر مربوط به موسسه خون، ریه و قلب مراجعه کنید:
•    Assessing your risk
•    Body Mass Index Table
•    Clinical Guidelines in The identification, Evaluation, and Treatment of overweight and obesity in adults

اگر یک ورزشکار یا شخص دیگری که عضلات خوبی دارد، BMI بالای ۲۵ داشته باشد، باز هم یک فرد دارای اضافه وزن محسوب می شود؟
طبق دسته بندی حالت وزنی افراد بر حسب BMI هرکس که BMI او بالاتر از ۲۵ باشد، دارای اضافه وزن محسوب شده و هرکس BMI بالای ۳۰ داشته باشد جزو افراد چاق به حساب می آید.
اما، باید به خاطر داشت که BMI، یک معیار مستقیم برای سنجش چربی یا چاقی بدن نیست، زیرا  BMI از روی وزن هر فرد تعیین می شود که وزن نیز به نوبه خود شامل عضله و چربی، هر دو، می گردد. بنابراین ممکن است بعضی از افراد BMI بالا داشته باشند، اما درصد چربی بدن شان زیاد نباشد. مثلاً قهرمانان ورزشی ممکن است به دلیل داشتن بدنی عضلانی عدد مربوط به BMI شان بالا باشد اما این به دلیل چربی زیاد نیست. گرچه بعضی از افراد که در رده افراد دارای اضافه وزن قرار می گیرند، BMI بالا( از ۲۵ تا ۹/۲۹ )دارند، اما ممکن است چربی اضافی در بدن شان نداشته باشند. البته اکثر افرادی که در رده چاق قرار می گیرند و BMI آنها ۳۰ یا بالاتر است، دارای مقدار زیادی چربی در بدن خود هستند.

همچنین باید بدانید که وزن تنها یکی از عوامل مربوط به خطر ابتلا به بیماری هاست.
اگر شما سئوال یا نگرانی در مورد تناسب وزن خود دارید، باید آن را با مسئولین بهداشتی در میان بگذارید.

عواقب چاقی و داشتن اضافه وزن برای بزرگسالان چیست؟
رده ها یا طیف های BMI برمبنای رابطه بین وزن بدن و بیماری ها و مرگ است. افراد چاق و افرادی که دارای اضافه وزن هستند به مراتب بیشتر از افراد عادی در خطر ابتلا به بیماری های مختلف از جمله بیماریهای زیر قرار دارند:
•    فشار خون بالا
•    داشتن چربی های بد (مثل کلسترول LDL  بالا، کلسترول HDL پایین، و تری گیلیسیرید بالا)
•    دیابت نوع ۲
•    بیماریهای عروق کرونری قلب
•    سکته
•    امراض مربوط به کیسه صفرا
•    پوکی استخوان
•    بی خوابی و مشکلات تنفسی
•    بعضی از سرطانها (مثل سرطان سینه، سرطان روده و رحم)

آیا در مورد کودکان و نوجوانان نیز BMI همانند بزرزگسالان تعبیر می شود؟
گرچه نحوه محاسبه BMI برای کودکان و بزرگسالان یکسان است، اما معیار های مورد استفاده در تفسیر معانی عدد  BMI برای کودکان و نوجوانان با عددی که در مورد بزرگسالان مورد استفاده قرار می گیرد، متفاوت است. در مورد کودکان و نوجوانان، جنسیت و سن نیز به دو دلیل دخالت داده می شوند:
•    مقدار چربی بدن در هر سن فرق می کند.
•    مقدار چربی بدن دختران با پسران متفاوت است.

بنابراین دلایل، تفسیر BMI در مورد کودکان و نوجوانان منبعث از جنسیت و سن می باشد.
جدول رشد سنی کودکان و BMI آنها با در نظر گرفتن این اختلالات تنظیم می گردد و عدد BMI بر طبق دو عامل جنسیت و سن کودکان تعبیر می شود.
از طرف دیگر، در مورد بزرگسالان، BMI از روی دسته بندی هایی تعبیر می شود که ربطی به جنسیت و سن ندارد.